zaterdag 29 juni 2013

Yvonne kiest: negentiede-eeuws haarpoeder #stukvanhetjaar



...Yvonne duikt in de wereld van haarpoeder...
Tijdens de Maand van de Geschiedenis - in oktober a.s. - vindt de landelijke online verkiezing Stuk van het Jaar plaats. Natuurlijk doet ook het BHIC hieraan mee! Verschillende BHIC-medewerkers hebben hun favoriete stuk uitgezocht. Vanaf 1 juli a.s. kun je je stem uitbrengen op: www.bhic.nl/stukvanhetjaar. Op ons blog presenteren de BHIC-medewerkers hun favorieten en nu is de beurt aan Yvonne.

Belasting betalen om haarpoeder te mogen gebruiken. Het bekijken van de Acte van patent Tot het Dragen van Haarpoeder uit 1808, verleend aan Franciscus van Lanschot, riep bij mij de vraag op: Waarom? Na wat gezoek werd al snel duidelijk dat het om haarpoeder voor pruiken ging. Haarpoeder werd gebruikt om pruiken te bestuiven en zodoende in model te houden. Maar waarom belasting daarover heffen?


Omdat de informatie beschreven in het archiefstuk vrij eenvoudig is, is achtergrondinformatie wel geboden. Izaak Gogel, destijds minister van Financiƫn, zorgde voor een uniform belastingstelsel geldend voor de gehele republiek op basis van economische draagkracht: Hoe rijker je was, hoe meer belasting je betaalde. Luxe goederen, zoals parasols, handschoenen en waaiers werden vanaf nu financieel belast. Per 1 januari 1806 werd er een belasting voor het gebruiken van pruiken en haarpoeder ingevoerd. Men moest bij de lokale overheid een gezegelde akte van patent (vergunning) aanvragen, ten koste van vijf gulden.

...belasting op het dragen van pruiken en haarpoeder...
De vraag waarom juist vanaf 1806 belasting werd geheven op het dragen van pruiken en haarpoeder maakt het archiefstuk interessant. Het dragen van weelderige pruiken was immers zo goed als uit de mode. Antwoord: De Fransen hadden geld nodig om hun Europese oorlog te kunnen voortzetten. Omdat de Franse revolutionairen de aristocraten niet mochten, was het vanaf 1796 verboden om pruiken te dragen. Maar het geldtekort door de dure oorlogen maakte dat pruiken weer gedragen mochten worden, mits daar belasting voor betaald werd. Ondanks dat het stuk met weinig woorden beschreven is, laat het mooi de wisselwerking van beslissingen op micro- en macroniveau zien. Franciscus van Lanschot kocht als individu een patent voor haarpoeder, zodat de Fransen hun monopolie in Europa financieel konden handhaven.

Yvonne Verstappen
Medewerker studiezaal BHIC 's-Hertogenbosch 

Vind je dit interessant? Lees dan ook: 

Geen opmerkingen: