maandag 12 december 2011

Boteroorlog in de Kempen

We kennen de boterberg maar de boteroorlog? Dat begrip zal bij weinigen een lampje doen branden. Het boek Boter uit de Kempen 1890-1920 van Bas Bierkens beschrijft deze periode op een levendige manier. Dat is overigens maar éen aspect uit het mooie en rijkelijk geillustreerde boek van bijna driehonderd pagina's.

Zondag 11 december zag het boek van oud-journalist Bierkens het levenslicht in de streekmuseum De Acht Zaligheden in Eersel. Bierkens vertelde onder meer over het ontstaan van de boteroorlog. In 1904 is Brabant "het tooneel van een fellen strijd dien men de boteroorlog pleegt te noemen. Men kan hem beschouwen als de laatste, krachtige episode uit den langen strijd voor de emancipatie van den boerenstand."

De oorlog speelt zich af tussen de cooperatieve boterfabrieken en de boterhandelaren. Inzet is het Rijksmerk voor boter. Dankzij de botercontrolestations in Maastricht en Eindhoven kan vanaf 1904 overtuigend worden aangetoond of boter vervalst is (oftewel aangelengd met andere vetten en water). De regering steunt met het oog op de export deze benadering en geeft er een officieel cachet aan door het Rijksmerk in te voeren. De bedoeling is dat iedereen nog slechts boter vraagt met dat keurmerk waardoor de knoeiers de wind uit de zeilen maar die stellen zich krachtig te weer. Na een lange strijd winnen uiteindelijk de zuivelcooperaties.

Niet zonder gevolgen. "Allereerst bleek er weer uit de groote kracht der organisaties die met glans den strijd tegen zulke rijke en machtige handelaars wonnen. Voortaan stonden de landbouwers sterk en was de tijd van algemeene achteruitstelling voorbij", werd geconcludeerd. Maar verder was het ook van betekenis voor de boterproductie want men deed nu veel beter zijn best om goede kwaliteit boter te leveren.

Foto boven: geen foto uit de Kempen maar wel een mooie uit Veghel. Drie Veghelse schonen met "tenen manden" met boter die naar de botermijn gebracht zullen worden. De twee jongste vrouwen dragen zwarte mutsen, zij zijn nog niet 'mundig'. Pas met 21 jaar mocht men de witte poffer dragen. Op de achtergrond de Sint Lambertuskerk. Datering ca. 1920

Geen opmerkingen: