Massaontslag in Boxmeer!

Eén van de sigarenfabrieken in Boxmeer ná het ontslag, rond 1910

Wie denkt dat de vele massaontslagen een product zijn van de 21e eeuw als gevolg van de economische crisis, heeft het mis. Ook eind negentiende eeuw was het soms moeilijk om brood op de plank te krijgen en de arbeidsomstandigheden waren ronduit slecht. In 1895 maakten enkele 'socialisten' een vuist voor de Boxmeerse sigarenmakers, die vervolgens hun werk neerlegden. Voorgoed, zo bleek later, toen zij door de burgemeester en de pastoor (!) werden ontslagen...

Staking!
Aan het einde van de negentiende eeuw vormden zich vele socialistische organisaties, die de problemen van de arbeidersklasse aan de kaak wilden stellen. In februari 1895 probeerden enkele socialisten zo'n organisatie in Boxmeer in het leven te roepen, namelijk de 'Nederlandschen Sigarenmakers en Tabaksbewerkers Bond.' Negentien sigarenmakers gingen hier grif op in en werden lid van deze bond.

Strooibiljet van de bond: wie durft er wél op te staan voor de 19 arbeiders?

De sigarenfabrikanten zagen dit met lede ogen aan en stelden de negentien arbeiders voor de keuze: of de bond de rug toekeren of de fabriek verlaten! Ze moesten namelijk niets hebben van deze 'rooie rakkers.' De betrokken sigarenmakers bleven echter lid van de bond en werden tijdelijk uit de stakingskas betaald.

Rooie rakkers?
Hoe moedig deze keuze misschien ook was, het betekende wel dat bijna twintig sigarenmakers zonder werk kwamen te zitten en hun (vaak grote) gezinnen niet konden voeden. Langzamerhand raakte de stakingskas leeg, werden hun oude arbeidsplaatsen door anderen opgevuld en moesten de stakers dus noodgedwongen op zoek naar nieuw werk.
 

Advertentie in het Boxmeers Weekblad van augustus 1895: wie neemt de plaats van de ontslagen arbeiders in?

De sigarenmakers uit Boxmeer werden dus massaal ontslagen door de burgemeester en de pastoor van het dorp, omdat ze lid werden van een 'socialistische bond.' Maar was dit ook echt zo? Volgens de NSTB zelf was dit geenszins het geval! 'Welnu, de Ned. Sigm-. en Tabakbew. Bond is bij geen der kerkelijke of politieke partijen aangesloten. Zij is dus geen christelijke, maar ook geen socialistische vereeniging.' Ze halen zelfs paus Leo XIII aan, die wijst op de slechte toestand van arbeiders in Europa.

Onbescheiden burgemeester
De NSTB is er heel duidelijk over in hun strooibiljet en beschuldigen de Boxmeerse burgemeester en pastoor voor het drama dat zich heeft voltrokken: 'De Pastoor toch heeft veel kwaad van den Ned. Sig. en Tabakbew. Bond gezegd, doch was niet te spreken toen wij kwamen om die leugens te weerleggen. De Burgemeester was zeer onbescheiden en wees ons als 't ware de deur.' Maar het wordt nog mooier; de burgemeester verzekerde de bond dat hij de fabrikanten zoveel mogelijk zou steunen en de 19 arbeiders zoveel mogelijk zou tegenwerken!

Een onverbiddelijke priester en bruuske burgemeester

Hoe het afliep met de arme sigarenmakers zelf? De Boxmeerse fabrieksdeuren bleven voor hen potdicht en zij zochten hun geluk elders, vaak in Duitsland...

Lisette Kuijper

Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Exotische sigaren uit Grave
- Malle Pietje met zijn sigaar...