Veghel biedt asiel aan Udenaren op de vlucht

...Prins Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi. Aanvoerder van het keizerlijke Kroatenleger joeg inwoners van het Land van Ravenstein op de vlucht...

Overal waar mensen in nood zijn, zoeken zij een veilig heenkomen. Het jaar 1635 is voor onze regio één van de meest chaotische perioden uit de geschiedenis. Veghel in de Meierij op dat moment een twistappel tussen Spanje en de Republiek, Uden in het Ravensteinse een bezit van het Duitse huis Palts-Neuburg. Twee dorpen, voor elkaar buitenland, in een regio waar Tachtigjarige en Dertigjarige oorlog elkaar raakten. Net zoals tijdens de huidige vluchtelingencrisis werden de menselijke waarden op de proef gesteld. En net zoals nu, weerhielden grenzen niemand om een veilig thuis te zoeken.

In oktober 1635 overleed in Veghel de Udense Elisabeth Leesten, een "vluchtelinge". Zij had huis en haard verlaten voor de wreedheden van de keizerlijke soldaten die eind oktober het Ravensteinse de stuipen op het lijf joegen. Met Gennep als uitvalsbasis terroriseerden de Kroaten van generaal Ottavio Piccolomini nietsontziend het Maas- en Peelgebied. "So hebben die Crauwaten op Volckel over 22 huijsluy iammerlijck sonder genaden doot geslagen ende ettelijck gevangen" schreef de Udense pastoor in het kerkregister.

De gruwelijkheden in Volkel deden een deel van de Udenaren de benen nemen. Ze vonden van oktober tot december een veilig onderkomen in de Meierij. Veghelaren boden onderdak aan mensen uit Uden, Gassel en Neerloon. Niet iedereen keerde terug naar huis. Acht vluchtelingen bliezen hun laatste adem uit in ballingschap. Onder hen ouden van dagen, gebrekkig of bezweken door extreme uitputting of besmettelijke ziektes.

Ondertussen slaagden de Veghelaren er in om bij Piccolomini een sauvegarde te krijgen, een vrijbrief die bescherming bood tegen zijn Kroatenleger. Het dorp had daar diep voor in de buidel moeten tasten. De keizerlijke Kroaten vochten dan wel voor katholieke Spaanse zijde, maar vertrouwen deden de Veghelaren hen allerminst. Ze zochten hun heil in Sint-Oedenrode. en vroegen de schout van Peelland of "die van Roy ons hier soude comen helpen wacken voor de Krouaten". Over solidariteit gesproken.

Dit verhaal stond eerder in Brabants Dagblad

Geschreven door:

Rolf Vonk

Vind je dit leuk? Lees dan ook:

- Aangenomen met algemene stemmen

- Krachtige kanonnen 

De beste verhalen via e-mail ontvangen?

Boze moeder overste wil geld op nieuwsjaardag

...moeder overste dreigt met verdere stappen...

Lang niet iedereen kijkt – om uiteenlopende redenen - vol verwachting uit naar het nieuwe jaar. Dat was vroeger bepaald niet anders. Als we door de schepenprotocollen en notariële protocollen van de 16^de, 17^de en 18^de eeuw bladeren, merken we dat 1 januari voor velen een niet benijdenswaardige dag is. Want nieuwsjaardag, dat betekent vooral flink dokken.

Zoals voor Jan Henrixsone van den Bogaert, Eymbert Lambert Eymbertss en Henric Diric Gilis. Samen zijn ze Henric Jan Deckerss. en Sebert Janss. nog vijftig gulden schuldig. Te betalen op nieuwjaarsdag, zo tekenen de schepenen Bogart en Berkel in Schijndel in 1558 op.

Voor Willem soone Balthazar Peeters is het niet veel beter. Hij is priester Handrick Janssen van Dommelen nog 400 carolus gulden schuldig en dat mag hij in twee delen betalen: op 1 januari 1638 (224 gulden) en op 1 januari 1639 (212 carolus gulden). En zo komen we nog een hele rij vol schuldbekentenissen tegen, met allemaal die duidelijke deadline: betalen op 1 januari.

Nemen we één ‘minnelijke overeenkomst’ nader onder de loep. En wel die van de kinderen van Adriaen Jacops. Want Jacop zoon Adriaen Jacops dacht een mooie slag te slaan toen hij een stuk akkerland – net onder Esch – verkocht aan de secretaris van de stad Den Bosch, Dirck van Kessel.  Maar Mariken, dochter van Adrian Jacops, was inmiddels ingetreden in het klooster van de “arme Clarissen”, zo staat omschreven in de akte, in Boxtel. Ze had haar erfdeel uit het bezit van haar vader ingebracht.

Maar daarbij was geen rekening gehouden met de opbrengst van het stukje akkerland onder Esch. Moeder overste, abdis van het klooster, neemt rigoureuze maatregelen: er moet geld van de verkoop van de opbrengst van het land naar het klooster. Zo niet, dan gaat het klooster verder procederen en dan kunnen de kinderen ook niet tot deling van het bezit komen.

Er wordt dus maar snel een afspraak gemaakt met deze moeder overste. Het klooster laat aantekenen dat het transport van het stuk land moet worden gewijzigd en wel op die manier dat Dirck van Kessel zal afzien van verdere afspraken. De kinderen van Adriaen Jacops zullen de som van 350 gulden betalen. Op 1 januari 1635 wel te verstaan. Gelukkig nieuwjaar…

Geschreven door:

Marilou Nillesen

Vind je dit leuk? Lees dan ook:

- Aangenomen met algemene stemmen

- Krachtige kanonnen 

De beste verhalen via e-mail ontvangen?