Schijt aan den Koning!

De man die in november vorig jaar op een demonstratie in Amsterdam "fuck de koning" riep werd uiteindelijk toch niet vervolgd. Het Openbaar Ministerie besloot de zaak te seponeren omdat hij zijn uitspraak had gedaan "binnen de context van het publiek debat".

Dat publiek debat was echter ver te zoeken toen Christiaan Struick, een 53-jarige geboren Rotterdammer die als kleermaker woonde en werkte in Woudrichem, zich op 30 december 1850 voor de rechtbank in 's-Hertogenbosch moest verantwoorden voor het "boosaardiglijk en openbaar honen en smaden van de persoon des Konings van Nederland". Er was ook geen ontkennen aan voor hem, want hij uitte de belediging in een café vol getuigen. Christiaan had daar onenigheid gekregen over het uitblijven van een beloning voor zes trouwe jaren militaire dienst. Herhaalde pogingen tot erkenning van zijn diensttijd werden steevast door de Koning afgewezen.

Stront
Al zijn frustratie hierover dronk Christiaan op 1 november 1858 in de gelagkamer van een herberg in Woudrichem weg. Hij raakte er bovendien verzeild in een woordenwisseling met een gewezen Franse soldaat en op het kookpunt van zijn woede jegens 's lands Koning kwam de majesteitsschennis zo over zijn tong rollen: "ik heb schijt aan den Koning, niet één hoop, maar wel twéé, als ik eenen grooten hoop stront had, zoude ik hem dien op zijn kop zetten!"

Christiaan zelf kon zich door zijn beschonken toestand van toen, later niets meer van deze bloemrijke woordkeuze herinneren, maar had hoe dan ook een overduidelijk wanbedrijf begaan! En wel eentje waarop zomaar twee tot vijf jaar gevangenisstraf stond. Gelukkig voor hem vond de rechter een paar verzachtende omstandigheden voor Christiaan. Zo achtte deze zijn militaire diensttijd wel degelijk bewezen en ook gezien zijn "gewonden gemoedstoestand" kwam Christiaan Struick uiteindelijk weg met 'slechts' drie maanden cel. Het was de eerste kennismaking met het Bossche gevangenisleven voor de onfortuinlijke kleermaker uit Woudrichem.

Bron: archief rechtbank in Den Bosch (toegangsnr. 24), inv.nr. 61, vonnisnr. 166.

Dank
In deze zaak werd ik getipt door Antoon Vissers, die als vrijwilliger bij het BHIC druk doende is de bestaande naamindex op strafvonnissen aan te vullen. Je komt de vermelding van Christiaans gevangenisstraf trouwens ook tegen als je op zijn naam zoekt in onze nieuwe index op gevangenisregisters. Een prachtige bron om oude boeven en boefjes op te sporen! Check je eigen naam maar eens...

Geschreven door:
Christian van der Ven, digitale archivaris BHIC

Vind je dit leuk? Lees dan ook:
- Christiaan van de Ven op het criminele pad
- Vijf en twintig Bossche hoertjes in één brief

Onze beste verhalen via e-mail ontvangen?

Tien gulden per belediging

Drie keer ging Elisabeth uit Geleen in 1939 bij het Gerechtshof in Den Bosch in hoger beroep tegen strafvonnissen van de rechter in Maastricht die haar drie weken gevangenisstraf had opgelegd wegens beledigingen. Deze 53-jarige tante Lieske was bepaald niet op haar mondje gevallen. Maar het moet gezegd, haar taalgebruik liet niets aan de verbeelding over. 

Omstreeks 31 augustus 1938 had zij een plaatselijke geestelijke beledigd met de woorden “Afgevallen Pater, omgedraaide jas, je krijgt het geld van den Pastoor en de coteletten van den Directeur van het Maatschappelijk Hulpbetoon”.

Ze kon het niet laten.. Een paar dagen later, rond 3 september, uitte zij aan het adres van dezelfde geestelijke: “Hij verraadt Jezus voor dertig zilverlingen, die gemeene valse Judas. Hij spaart die gries. Hij gaat op een ander, die vuilik, had je maar geld, kom ik laat dich eens, dan is misschien alles goed”.

En nog stond haar mondje niet stil. Nog geen week later omstreeks 8 september was ene Elisabeth uit Geleen de klos. “Daar staat ze weer die heks van Merkelbeek, die is weer losgelaten, die de menschen vermoordt. Ga naar Lutterade naar het steegje en laat je daar van onderen wat opluchten door dien ouden schoppen boer van dich, die weet niet anders. Ik steek je toch de kooi in brand”. De verwijzing naar de ‘heks van Merkelbeek’ was heel actueel in die tijd. Twee jaar eerder had deze vrouw uit wrok en jalousie twee gruwelijke moorden gepleegd. Hier kun je er meer over lezen.

De gevangenisstraffen van drie keer één week die de rechter in Maastricht aan Elisabeth op 5 november 1938 had opgelegd, werden door het Gerechtshof te ’s-Hertogenbosch omgezet in geldboeten van elk 10 gulden per belediging. Omgerekend naar deze tijd in totaal circa € 275,-. Je zult je afvragen, waarom die Limburgse zaken in Den Bosch werden behandeld?  Omdat het gerechtshof in Den Bosch naast Noordbrabantse ook beroepszaken uit Limburg behandelde.

Annemarie van Geloven

Niet alle archieven die in onze depots zijn ondergebracht, zijn direct openbaar. Voor 5 procent geldt - omwille van de privacy van nog levende personen, onevenredige benadeling of andere belangen - een beperking op de openbaarheid. Maar die beperking geldt altijd maar voor een bepaalde periode; zodra die is afgelopen, zijn die stukken in te zien. Ieder jaar komen er op die manier nieuwe archieven "bij". Dit is de overzichtslijst van stukken die per 1 januari 2015 openbaar zijn geworden.

Vind je dit interessant om te lezen? Bekijk dan ook: 
- Criminaliteit in Gestel
- Marinus van der Lubbe op de Leur