Schijt aan den Koning!

De man die in november vorig jaar op een demonstratie in Amsterdam "fuck de koning" riep werd uiteindelijk toch niet vervolgd. Het Openbaar Ministerie besloot de zaak te seponeren omdat hij zijn uitspraak had gedaan "binnen de context van het publiek debat".

Dat publiek debat was echter ver te zoeken toen Christiaan Struick, een 53-jarige geboren Rotterdammer die als kleermaker woonde en werkte in Woudrichem, zich op 30 december 1850 voor de rechtbank in 's-Hertogenbosch moest verantwoorden voor het "boosaardiglijk en openbaar honen en smaden van de persoon des Konings van Nederland". Er was ook geen ontkennen aan voor hem, want hij uitte de belediging in een café vol getuigen. Christiaan had daar onenigheid gekregen over het uitblijven van een beloning voor zes trouwe jaren militaire dienst. Herhaalde pogingen tot erkenning van zijn diensttijd werden steevast door de Koning afgewezen.

Stront
Al zijn frustratie hierover dronk Christiaan op 1 november 1858 in de gelagkamer van een herberg in Woudrichem weg. Hij raakte er bovendien verzeild in een woordenwisseling met een gewezen Franse soldaat en op het kookpunt van zijn woede jegens 's lands Koning kwam de majesteitsschennis zo over zijn tong rollen: "ik heb schijt aan den Koning, niet één hoop, maar wel twéé, als ik eenen grooten hoop stront had, zoude ik hem dien op zijn kop zetten!"

Christiaan zelf kon zich door zijn beschonken toestand van toen, later niets meer van deze bloemrijke woordkeuze herinneren, maar had hoe dan ook een overduidelijk wanbedrijf begaan! En wel eentje waarop zomaar twee tot vijf jaar gevangenisstraf stond. Gelukkig voor hem vond de rechter een paar verzachtende omstandigheden voor Christiaan. Zo achtte deze zijn militaire diensttijd wel degelijk bewezen en ook gezien zijn "gewonden gemoedstoestand" kwam Christiaan Struick uiteindelijk weg met 'slechts' drie maanden cel. Het was de eerste kennismaking met het Bossche gevangenisleven voor de onfortuinlijke kleermaker uit Woudrichem.

Bron: archief rechtbank in Den Bosch (toegangsnr. 24), inv.nr. 61, vonnisnr. 166.

Dank
In deze zaak werd ik getipt door Antoon Vissers, die als vrijwilliger bij het BHIC druk doende is de bestaande naamindex op strafvonnissen aan te vullen. Je komt de vermelding van Christiaans gevangenisstraf trouwens ook tegen als je op zijn naam zoekt in onze nieuwe index op gevangenisregisters. Een prachtige bron om oude boeven en boefjes op te sporen! Check je eigen naam maar eens...

Geschreven door:
Christian van der Ven, digitale archivaris BHIC

Vind je dit leuk? Lees dan ook:
- Christiaan van de Ven op het criminele pad
- Vijf en twintig Bossche hoertjes in één brief

Onze beste verhalen via e-mail ontvangen?

Waar staat deze soldaat?

...een foto vol aanwijzingen...

Een foto, ingestuurd door Henk de Kleijn. Centrale vraag: wie staat hierop en waar staat hij?

Als eerste maar 'ns aankloppen bij onze regiohistoricus Henk Buijks die al heel wat kerktorens op de foto heeft gezet. Kijkend naar de foto loopt Henk in zijn hoofd snel verschillende kerktorens af. "Het doet denken aan Cuijk maar dat kan niet want die heeft drie ramen naast elkaar. Beers? O nee, daar lijkt het niet op. Wanroij wellicht? Hoewel dat huis er dan vreemd bij staat. Of zouden we het meer in de Kempen moeten zoeken?"

Door naar de vaste bezoekers op de studiezaal in Grave. Jan Veekens van de heemkundekring in Wanroij kijkt en is resoluut. "Nee, Wanroij valt af. Die oude kerk werd in 1910 gesloopt en met die soldaat erop moet het dus minstens 1914 zijn. Misschien wel later?" Onderzoeker Willem Rovers uit Uden wijst op de Franse kap op het huis. "Die werd pas na de Eerste Wereldoorlog vaker gebruikt en dit huis lijkt er al langer te staan."

Bezoeker A. de Groot uit Zeeland ziet direct dat de foto van latere datum moet zijn. "Er zit een elektrisch lichtje op de fiets. In de tijd rond de Eerste Wereldoorlog waren dat carbidlichtjes, mijn vader had  er zo één. De foto moet daarom van de mobilisatie zijn. Maar waar? Dergelijke soldaten waren in heel Brabant te vinden."

Wat op het oog een eenvoudige foto lijkt - nog eens niet een heel scherpe - blijkt al snel een interessante plaat vol aanwijzingen. Dit is nu wat we zeker weten: we kijken hier naar een soldaat tijdens de mobilisatie en hij staat niet in Cuijk, Wanroij, Uden of Zeeland. Maar waar wel? Wie weet meer of ziet meer aanwijzingen die we totnutoe over het hoofd hebben gezien? Wie puzzelt ermee? (of komt misschien wel met de oplossing?) Laat het ons weten!

Geen brave Hendrik!



Vonnis Hendrikus van Paasschen

Wat bracht de 21-jarige Hendrikus Marinus van Paasschen uit Willemstad zo van zijn stuk? Waarom vertoonde deze soldaat die gelegerd was bij de Motordienst van de 3e Compagnie in het Garnizoen van Delft dit wangedrag? Kwam het door liefdesverdriet of heimwee en gaf hij er daarom de brui aan? Of waren het de spanningen in Europa die bij deze jonge knaap opspeelden?

Het blijft gissen naar de ware oorzaak van zijn gedrag. Maar dat het die vijfde april 1919 rond 19.00 uur behoorlijk uit de hand loopt, is een feit. De jonge Hendrikus, zoon van Pieter Cornelis van Paasschen en Christina de Hon uit Willemstad, rijdt in zijn vierwielig motorrijtuig met het kenteken H 9723 op de openbare rijweg Oosterhout-Breda. Zijn roekeloze gedrag en rijsnelheid blijken een gevaar voor hemzelf en zijn omgeving. Ook de overweg van de spoorweg Breda-Tilburg is voor deze brokkenpiloot niet veilig. Stoppen voor een afsluitboom vanwege een naderende trein? Hoh maar, daar heeft deze knul nog nooit van gehoord!

Met volle vaart knalt hij tegen de afsluitboom, die daardoor compleet wordt verbrijzeld. De op dat moment naderende trein met het treinnummer 4143 van Breda naar Tilburg moet acuut tot stilstand worden gebracht. Iedereen is in rep en roer. “Het was een behoorlijke klap”, zal de spoorwachter later getuigen.
Hendrikus komt die dag met de schrik vrij, maar zal het later duur bekopen “met een geldboete van vijftig gulden, bij gebreke van betaling te vervangen door vijftig dagen hechtenis.”

Ongetwijfeld is zijn regelmatig terugkerende wangedrag meegerekend bij het vaststellen van deze straf. Zelfs het Hoog Militair Gerechtshof in Utrecht buigt zich nog over de zaak. Want, dit recalcitrante heerschap had wel meer op zijn kerfstok! De straflijst van deze op 3 januari 1918 in dienst getreden soldaat laat meteen al op 10 mei 1918 zien, dat hij weinig zorg heeft voor zijn wapen. Zo verschijnt hij die dag bij de oefening met een karabijn, waarop nog zand zit van een oefening van twee dagen eerder. Voor straf wordt hij hiervoor vier dagen vastgezet in de politiekamer.

Terwijl hij hier zit, maakt hij misbruik van een per ongeluk aan hem uitgereikte verlofpas. Gniffelend verlaat hij de politiekamer om te gaan genieten van zijn "verlof"… Ook daarvoor krijgt hij weer straf: twaalf dagen politiekamer. En zo gaat dit nog even door. Maandelijks wordt het ‘ongewenste gedrag’ van de heer Van Paasschen bijgewerkt op een straflijst die langzaam overvol raakt en niet één maar meerdere A-4'tjes telt…

Een bladzijde van de straflijst van Hendrikus van Paasschen