Schijt aan den Koning!

De man die in november vorig jaar op een demonstratie in Amsterdam "fuck de koning" riep werd uiteindelijk toch niet vervolgd. Het Openbaar Ministerie besloot de zaak te seponeren omdat hij zijn uitspraak had gedaan "binnen de context van het publiek debat".

Dat publiek debat was echter ver te zoeken toen Christiaan Struick, een 53-jarige geboren Rotterdammer die als kleermaker woonde en werkte in Woudrichem, zich op 30 december 1850 voor de rechtbank in 's-Hertogenbosch moest verantwoorden voor het "boosaardiglijk en openbaar honen en smaden van de persoon des Konings van Nederland". Er was ook geen ontkennen aan voor hem, want hij uitte de belediging in een café vol getuigen. Christiaan had daar onenigheid gekregen over het uitblijven van een beloning voor zes trouwe jaren militaire dienst. Herhaalde pogingen tot erkenning van zijn diensttijd werden steevast door de Koning afgewezen.

Stront
Al zijn frustratie hierover dronk Christiaan op 1 november 1858 in de gelagkamer van een herberg in Woudrichem weg. Hij raakte er bovendien verzeild in een woordenwisseling met een gewezen Franse soldaat en op het kookpunt van zijn woede jegens 's lands Koning kwam de majesteitsschennis zo over zijn tong rollen: "ik heb schijt aan den Koning, niet één hoop, maar wel twéé, als ik eenen grooten hoop stront had, zoude ik hem dien op zijn kop zetten!"

Christiaan zelf kon zich door zijn beschonken toestand van toen, later niets meer van deze bloemrijke woordkeuze herinneren, maar had hoe dan ook een overduidelijk wanbedrijf begaan! En wel eentje waarop zomaar twee tot vijf jaar gevangenisstraf stond. Gelukkig voor hem vond de rechter een paar verzachtende omstandigheden voor Christiaan. Zo achtte deze zijn militaire diensttijd wel degelijk bewezen en ook gezien zijn "gewonden gemoedstoestand" kwam Christiaan Struick uiteindelijk weg met 'slechts' drie maanden cel. Het was de eerste kennismaking met het Bossche gevangenisleven voor de onfortuinlijke kleermaker uit Woudrichem.

Bron: archief rechtbank in Den Bosch (toegangsnr. 24), inv.nr. 61, vonnisnr. 166.

Dank
In deze zaak werd ik getipt door Antoon Vissers, die als vrijwilliger bij het BHIC druk doende is de bestaande naamindex op strafvonnissen aan te vullen. Je komt de vermelding van Christiaans gevangenisstraf trouwens ook tegen als je op zijn naam zoekt in onze nieuwe index op gevangenisregisters. Een prachtige bron om oude boeven en boefjes op te sporen! Check je eigen naam maar eens...

Geschreven door:
Christian van der Ven, digitale archivaris BHIC

Vind je dit leuk? Lees dan ook:
- Christiaan van de Ven op het criminele pad
- Vijf en twintig Bossche hoertjes in één brief

Onze beste verhalen via e-mail ontvangen?

De laatste beul van Den Bosch

...uit het vonnis van Johannes Libordus Kleijne uit 1819...  

De AKO literatuurprijs ging dit jaar naar Joke van Leeuwen, voor haar boek 'Feest van het begin'. Dit boek speelt zich af in Parijs ten tijde van de Franse Revolutie, 1795. Het gaat onder andere over de beul Charles die door zijn beroep wordt gemeden maar eigenlijk een vriendelijke ontwikkelde man is. 

Joke van Leeuwen heeft voor haar roman gedegen historisch onderzoek gedaan. Bij het lezen van vonnissen van de rechtbank van Den Bosch stuitte ik op een veroordeling in 1819 van Johannes Libordus Kleijne, 68 jaar oud. Als beroep wordt genoteerd: "Meester van den Scherpengeregte en de heelkunst uitoefenende". In een ander vonnis wordt zijn beroep nog plastischer beschreven als "Meester van den Scherpen – Zwaarde". Deze beul van Den Bosch gebruikte net als Charles zijn anatomische kennis, opgedaan tijdens het uitoefenen van zijn beulswerk, ook op een meer positieve manier. Hij deed dit waarschijnlijk om zijn inkomsten aan te vullen, maar wellicht ook uit 'interesse', zoals Charles, of om meer geaccepteerd te raken bij de bevolking. 

...fragment uit het vonnis van Johannes Libordus Kleijne uit 1819...  

Hoewel zelf ervan overtuigd dat hij tot de heelkunde bevoegd was, bleek hij niet over de juiste papieren te beschikken en werd daarom in 1819 – na al bijna twintig jaar de heelkunde te hebben beoefend - veroordeeld tot een boete van 25 gulden, waar nog 10 gulden 76 bovenop kwam voor de proceskosten. Johannes Libordus Kleijne kwam net als Charles uit een 'beulsfamilie'. Hij had het vak van zijn vader David Hendrik Kleijne overgenomen, en droeg het over op zijn zoon Johan Hendrik. 

Johan Hendrik, die in Den Bosch "Jan Hein" werd genoemd, was de laatste beul van Den Bosch die openbare terechtstellingen uitvoerde, waarvan de laatste in 1856 plaatsvonden. Hij werd halverwege de negentiende eeuw tweemaal veroordeeld voor 'het onbevoegd verlenen van heelkundige behandeling', onder meer voor het zetten van een gebroken arm. En  weer twintig jaren later blijkt Johannes Lubardus Kleijne, genoemd naar zijn grootvader, de familietraditie voort te zetten: hij is op dat moment "assistent scherpregter" en verleent clandestien wat heelkundige hulp. Zo vader, zo zoon!

Deze tekst is van de hand van gastblogger Mirjam Lambermon. Ben jij ook op een mooi verhaal gestuit tijdens je genealogische of historische onderzoek? En wil je dat verhaal delen? Stuur het in! Niet te lang (rond de 250 à 350woorden), illustratie erbij en we plaatsen het op ons weblog. Wie durft? :-)

Vind je dit interessant? Lees dan ook: 

- Haat en nijd tegenover Joden

- Gevelstenen