vrijdag 28 februari 2014

Wauw, een auto mét radio (en achteruitrijlampen)


...Udens Weekblad 1975...
Geen cruisecontrol of parkeersensoren: in 1975 waren we blij met heel andere accessoires op onze auto. Wat te denken van een gratis radio? (midden- en langegolf) En wie dacht dat achteruitrijlampen een vast onderdeel uitmaken van een auto: veertig jaar geleden was dat kennelijk nog niet zo...

En dan ziet die Simca er al weer héél anders uit dan in dit oude reclamefilmpje uit 1955-56. Uit de tijd dat het niet erg was als je een minuutje bezig om to the point te komen...


Vind je dit interessant? Bekijk dan ook:
- Getrouwd en met de auto
- Automobilistje spelen

woensdag 26 februari 2014

De laatste beul van Den Bosch

...uit het vonnis van Johannes Libordus Kleijne uit 1819...  
De AKO literatuurprijs ging dit jaar naar Joke van Leeuwen, voor haar boek 'Feest van het begin'. Dit boek speelt zich af in Parijs ten tijde van de Franse Revolutie, 1795. Het gaat onder andere over de beul Charles die door zijn beroep wordt gemeden maar eigenlijk een vriendelijke ontwikkelde man is. 

Joke van Leeuwen heeft voor haar roman gedegen historisch onderzoek gedaan. Bij het lezen van vonnissen van de rechtbank van Den Bosch stuitte ik op een veroordeling in 1819 van Johannes Libordus Kleijne, 68 jaar oud. Als beroep wordt genoteerd: "Meester van den Scherpengeregte en de heelkunst uitoefenende". In een ander vonnis wordt zijn beroep nog plastischer beschreven als "Meester van den Scherpen – Zwaarde". Deze beul van Den Bosch gebruikte net als Charles zijn anatomische kennis, opgedaan tijdens het uitoefenen van zijn beulswerk, ook op een meer positieve manier. Hij deed dit waarschijnlijk om zijn inkomsten aan te vullen, maar wellicht ook uit 'interesse', zoals Charles, of om meer geaccepteerd te raken bij de bevolking. 

...fragment uit het vonnis van Johannes Libordus Kleijne uit 1819...  
Hoewel zelf ervan overtuigd dat hij tot de heelkunde bevoegd was, bleek hij niet over de juiste papieren te beschikken en werd daarom in 1819 – na al bijna twintig jaar de heelkunde te hebben beoefend - veroordeeld tot een boete van 25 gulden, waar nog 10 gulden 76 bovenop kwam voor de proceskosten. Johannes Libordus Kleijne kwam net als Charles uit een 'beulsfamilie'. Hij had het vak van zijn vader David Hendrik Kleijne overgenomen, en droeg het over op zijn zoon Johan Hendrik. 

Johan Hendrik, die in Den Bosch "Jan Hein" werd genoemd, was de laatste beul van Den Bosch die openbare terechtstellingen uitvoerde, waarvan de laatste in 1856 plaatsvonden. Hij werd halverwege de negentiende eeuw tweemaal veroordeeld voor 'het onbevoegd verlenen van heelkundige behandeling', onder meer voor het zetten van een gebroken arm. En  weer twintig jaren later blijkt Johannes Lubardus Kleijne, genoemd naar zijn grootvader, de familietraditie voort te zetten: hij is op dat moment "assistent scherpregter" en verleent clandestien wat heelkundige hulp. Zo vader, zo zoon!

Deze tekst is van de hand van gastblogger Mirjam Lambermon. Ben jij ook op een mooi verhaal gestuit tijdens je genealogische of historische onderzoek? En wil je dat verhaal delen? Stuur het in! Niet te lang (rond de 250 à 350woorden), illustratie erbij en we plaatsen het op ons weblog. Wie durft? :-)

Vind je dit interessant? Lees dan ook: 

maandag 24 februari 2014

Los het raadsel op van deze foto's

...foto's Daan Scholte (stadsarchief Oss)...
Bij het Stadsarchief Oss zijn prachtige foto's te zien van persfotograaf Daan Scholte. Luciën Bressers van Udenarchief nam een kijkje en kwam terug met een vraag. Waar stond persfotograaf Daan Scholte op het moment toen hij deze drie foto's maakte?

...wie kan de locatie thuisbrengen?...
Het Udenarchief houdt zich onder meer bezig met oude foto's van Uden. Luciën Bressers stelt dat deze drie foto's ten onrechte worden toegeschreven aan Uden. Maar waar dan wel? Wie weet meer of herkent één van de drie situaties? Als je de foto's naast elkaar legt, sluiten ze op elkaar aan.
...wil je de foto groter zien? Klik dan op de foto...
Rotterdammer Daan Scholte (1907-1973) kwam al in voor de Tweede Wereldoorlog in het Maasland terecht. Na de oorlog vestigde hij zich daar met zijn vrouw. Scholte fotografeerde enorm veel, als freelancer maar ook als persfotograaf. Omdat hij in een breed gebied actief was, kunnen de foto's uit verschillende windstreken komen. Maar het Maasland lijkt daarbij het meest voor de hand te liggen.

Al eerder verscheen een fotoboek met materiaal van Scholte en nog deze week kunnen liefhebbers zich inschrijven voor het tweede deel. Wij zijn nu vooral benieuwd naar meer informatie over bovenstaande foto's. Wie helpt dit raadsel op te lossen?

Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Foto's van veranderend Oss (1947-1966)
- De Arendstraat

vrijdag 21 februari 2014

Ha, daar heb je Hendrik Jan de Tuinman!

...uit Udens Weekblad 1975...
In de jaren zeventig werd hij een bekende verschijning in de STER-reclame: Hendrik Jan de Tuinman. In de rol van sympathieke opa maakte acteur Piet Hendriks reclame voor tuinbenodigdheden van het merk Hendrik Jan de Tuinman van de firma Reesink uit Zutphen.



Maar ook in kranten en weekbladen dook de beeltenis van Hendrik Jan op, zoals blijkt uit de advertentie van het Udens Weekblad uit 1975. Het Bossche bedrijf Crossmarks heeft Hendrik Jan inmiddels een eigentijdse uitstraling gegeven.

Vind je dit interessant? Bekijk dan ook:
- Tuinhuisje
- In de aanbieding!

woensdag 19 februari 2014

Kom mee wachtlopen in 1593

...de kaart van Geertruidenberg...
Wie wel eens rond klikt op de site van het BHIC weet dat er steeds meer archieven online te vinden zijn. Eén van de onderdelen daarvan zijn de online kaarten. En daar zitten soms heel verrassende dingen tussen. Zin om mee te gaan wachtlopen in 1593? Kom maar mee.

...gevechten in beeld...
We zien hier de kaart van de omgeving van Geertruidenberg, op 24 juni 1593. Een speciale dag want na een twee maanden durende strijd geeft de stad zich over aan de Staatse troepen. Het beleg vindt plaats tijdens de Tachtigjarige Oorlog; Maurits van Oranje belegert de stad op een speciale manier (met een soort ketting van oorlogsschepen op het water). De overwinning bezorgt hem de nodigde roem.

...links wordt het land bewerkt, rechts wordt er een potje gekookt...
De kaart - van de hand van B. Boazio - komt uit Novum Ac Magnum Theatrum Urbium Belgicae, Amsterdam" (1649) van J. Blaeu. Wat de kaart zo mooi maakt, is de nauwkeurige detaillering die in beeld is gebracht. Wil je mee wachtlopen met de soldaten? Als je inzoomt kun je de mannen bijna hun musket zien laden. Ook een steigerend paard, kampementen van tentjes of opgestelde kanonnen zijn nauwkeurig in beeld gebracht. De situatie van ruim vier eeuwen geleden trekt in een klein stripverhaal aan je voorbij.

Omdat de kaart groot is ingescand, kun je de kaart minutieus bekijken. Ook de tekst van "De belegering van S. Geertruydenbergh, door de wapenen der Vereenigde Staten" is gescand en daarmee inzichtelijk voor de liefhebbers.

Vind je dit interessant? Bekijk dan ook:
- De vesting Geertuidenberg
- BHIC van de kaart

maandag 17 februari 2014

Van domineehuis tot Van Goghhuis

…een brief van de hand van Van Gogh...
De oude pastorie aan de Berg in Nuenen bestaat 250 jaar. Dit monumentale pand staat vooral bekend als Van Goghhuis maar kent in al die jaren natuurlijk veel meer bewoners. Peter van Overbruggen en Jos Thielemans schreven hierover het boek 'Van domineehuis tot Van Goghhuis. 250 jaar pastorie Nuenen en haar bewoners.' 

Behalve Vincent van Gogh, die het huis wereldberoemd maakte, zijn er meer spraakmakende bewoners geweest: dominee Stephanus Hanewinckel, Bart de Ligt maar ook kunstenaars als Nico Eekman, Henri van der Waals en dominee-kunstenaar Ruud Bartlema. Een huis met veel historie dus want hoewel de bouw en restauratie van het pand ook aan de orde komen, vormt het verhaal van de bewoners de rode draad. De Nuenense periode van het gezin Van Gogh komt uitvoerig aan de orde en geïllustreerd met afbeeldingen van Vincents werk van huis en tuin. Het boek is vanaf 22 maart te koop in De Regenboog in Nuenen en meer informatie vind je via www.pastorieboek.nl

ontdekt bij het BHIC...
Nu besteden we in dit blog graag aandacht aan dergelijke mooie boekwerken maar Vincent van Gogh neemt bij het BHIC een speciaal plekje in. Dat komt onder meer door de brief die nog niet zo lang geleden opdook in onze archieven. Het gaat om een brief uit 1872 van de jonge Vincent van Gogh aan de verzamelaar Hendrik Verzijl te Helvoirt, ontdekt door Fieke Pabst van het Van Gogh Museum.

Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Een echte Van Gogh in je handen
- Vincent van Gogh in Helvoirt
- Reizen door de Meierij

vrijdag 14 februari 2014

Dit móét U hebben!

...Guller met zegers, guller met guldens...
Google Maps is nog ver weg in 1952. Een zakatlas is dan een groot goed, zeker als die gratis wordt weggegeven. Bij VéGé kun je er voor sparen, als je maar genoeg Goudmerk Thee drinkt. In deze advertentie uit de Udensche Courant van 12 december 1952 wordt de atlas met ronkende tekst aangeprezen. "Alle grote autowegen, 16 kaarten, in 8 kleuren. Het kost U niets en Uw kinderen zijn er verrukt mee!"

Vind je dit leuk? Kijk dan ook eens hier naar:
- Woensdag gratis pony knippen
- Van verre klonk de Lanz Bulldog

woensdag 12 februari 2014

Ton bier en 'n gevangen schout: cloveniers in Grave

...Floris van Egmond...
Helaas is er ondanks intensief speurwerk in de oude Graafse archieven nauwelijks iets terug te vinden over wapenfeiten van de Graafse Cloveniers, de schutterij die in 1527 door Floris van Egmond werd opgericht. Dat hangt waarschijnlijk samen met het ontbreken van bronnen uit de zestiende eeuw. Resoluties, stadsrekeningen en rekeningbewijzen uit die tijd zijn er niet (meer).

Door aantekeningen in de rekeningen over de jaarlijkse toelage voor een ton bier die de schutters van het stadsbestuur kregen, was het mogelijk vanaf 1602 over een kleine anderhalve eeuw een lijst van gezagsdragers binnen de schutterij te maken. Die toelage bewijst dat de Cloveniers ook toen actief waren, al was het maar om de eer: het gildezilver legt daar duidelijk getuigenis van af. In de boeken waarin de besluiten van het stadsbestuur werden opgetekend, worden de Cloveniers maar één keer vermeld.

In twee krijgshaftige optredens stonden ze toen pal voor de Graafse kleuren. De bron van het probleem was de collecteur van de Kleefse Maastol in Ravenstein, Marcelis de Wyse. Schippers met een burgerbrief van Grave hadden op diverse plaatsen vrijheid van tolheffing. Soms werd die echter betwist. In 1609, kort na het begin van het Twaalfjarig Bestand, hadden Graafse schippers grote moeite hun vrijheid in Ravenstein bevestigd te krijgen. Klachten bij de verantwoordelijke Kleefse autoriteiten leidden niet tot een oplossing en een juridische procedure evenmin. Toen De Wys in 1611 Graafse schepen in beslag nam, was het stadsbestuur dan ook woedend.

...wapen Cloveniers...
Als de schepen niet onder borgtocht vrij werden gegeven, zo liet het dreigen, zouden ze gewapenderhand door de Cloveniers worden gehaald. De onderhandelingen die daarop in gang kwamen, met hulp van prins Maurits als erfheer van Grave, sleepten aan zonder oplossing. In oktober 1613 werd er weer een schip in beslag genomen, waarna de Cloveniers eropuit werden gestuurd om het op te brengen naar Grave. Dat lukte, maar ze brachten ook de tollenaar mee.  In Venlo en Roermond, eveneens Maasschipperscentra, vond dit bericht een juichend onthaal. Maar het stadsbestuur was zenuwachtig: het stuurde brieven en zelfs een rapporteur naar de prins om achteraf zijn toestemming te krijgen voor deze raid.

Het lijkt er zelfs op dat het door de actie van de Cloveniers was verrast en dus meer had gekregen dan het had besteld. In Ravenstein werd als tegenactie een Graafse burger vastgezet. De Cloveniers kregen vervolgens de opdracht twee of drie Ravensteiners naar Grave te ontvoeren. Ook dat lukte, wonderwel zelfs: in de Graafse netten bleef naast een gewone burger niemand minder dan de Ravensteinse schout achter. Nu was het de beurt aan de diplomatie. In onderhandelingen op Caldenoort, waar het Land van Cuijk en het Land van Ravenstein samenkwamen, werd uiteindelijk tot een gevangenenruil besloten. De onderliggende kwestie werd op 26 april in ’s-Gravenhage geregeld: de Graafse schippers moesten gaan betalen, maar wel volgens een speciaal tarief. Hadden de Cloveniers hiermee hun kruit verspeeld? Als we de secretarissen van Grave mogen vertrouwen, was er daarna althans geen aanleiding meer om over ze te schrijven.

Deze tekst is van de hand van gastblogger Leny van Lieshout. Ben jij ook op een mooi verhaal gestuit tijdens je genealogische of historische onderzoek? En wil je dat verhaal delen? Stuur het in! Niet te lang (rond de 250 à 350woorden), illustratie erbij en we plaatsen het op ons weblog. Wie durft? :-)

Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Diederik Paringet
- Societeit tot nut en vermaak


maandag 10 februari 2014

Oproep: geef onze foto's een metamorfose!

...oud&nieuw door elkaar...
Vanuit 2014 fietsend door de Koornstraat in Oss naar begin jaren dertig van de vorige eeuw? Studente Ivy Mik maakte het mogelijk. Met een oude foto van ons en met veel fantasie van haar leverde heel mooie resultaten op. Maar er is natuurlijk nog veel méér mogelijk! Hoe blaas jíj het stof van onze foto's af?

...en wat zou jij ervan maken?...
Als jij nu ook vindt dat onze oude foto’s wel een metamorfose kunnen gebruiken, laat dan je fantasie de vrije loop en kijk wat verrassends je kunt doen met historisch beeldmateriaal. Veel regels zijn er niet. Je geeft via info@bhic.nl (ovv Fotobewerking Metamorfose) je favoriete foto door en – als wij de rechten hebben op deze foto hebben – komt de scan zo spoedig mogelijk naar je toe. Dan mag jij je creativiteit erop loslaten en tonen wij het eindresultaat op FB, twitter en blog van Brabant Bekijken.

...ga dan gauw aan de slag!...
Vind je dit interessant? Lees dan ook:
Veghel, in oude en nieuwe foto's
- Herinneringen aan de Citadellaan



vrijdag 7 februari 2014

Achter het prikkeldraad, schijnt de zon...

...kamp Vught...
“Starend kijk ik door het gigantische grote raam voor mij. Ik voel dat een rilling tergend langzaam vanuit mijn onderrug naar mijn nek kruipt waardoor mijn nekharen recht overeind gaan staan. Het geluid uit het museum verstomt om mij heen, als het tot mij doordringt wat mijn ogen zien. Het glas is op dit moment het enige wat mij en de tijd scheidt op deze koude, regenachtige dag."

Verscholen achter jonge bomen, een gevangenismuur en een glazen wand in het museum, ligt een verhaal waarvan vele Nederlanders niet van het bestaan af weten. De plek, omringd door twee rijen prikkeldraad, gescheiden door een brede sloot, is een nachtmerrie voor velen geweest. Kamp Vught, een plek waar de Duitse invloeden heden nog steeds zichtbaar zijn. 

Zwijgend stap ik naar buiten. Het beschermende gevoel van het glas is weg en brengt mij in contact met de bitter smakende realiteit van een concentratiekamp. Over het knisperende grindpad lopen we langs het prikkeldraad waar de hoogspanning al jaren van uitstaat. Achter het prikkeldraad lijkt de natuur zich niet bewust van het leed dat zich op deze plek heeft afgespeeld. De bomen kijken stilletjes toe en omringen een deel van het kampterrein.

Midden op het terrein staat een gebouw waarmee men zich van het bewijs probeerde te ontdoen, het crematorium. Een hoge, bakstenen schoorsteen bezorgt mij een misselijkmakend gevoel als ik nadenk over de slachtoffers die hier om het leven kwamen. Meer dan 700 mensen overleefden kamp Vught niet. Martelingen, moord, executies, verhongering en ziektes. De omstandigheden verschilden niet veel van grote concentratiekampen en dit allemaal binnen de Nederlandse grenzen. 

Veel mensen die in Vught gevangen hebben gezeten, zijn op transport gezet naar het Oosten met een vaak maar één doel. Zo ook 1269 kinderen, die naar een speciaal ‘kinderkamp’ zouden worden gebracht. De kinderen en hun begeleiders zijn daar nooit aangekomen omdat de uiteindelijke bestemming de gaskamers van Sobibor was.

Kamp Vught is een plek waar veel Nederlanders het bestaan niet van af weten. Een plek waar vele mensen voor het leven getekend zijn. Ook deze plek maakt deel uit van de Nederlandse geschiedenis tijdens de tweede wereldoorlog.
...Elisa de Vries...

Deze tekst is van de hand van gastblogger Elisa de Vries. Je vindt haar eigen weblog hier. Ben jij ook op een mooi verhaal gestuit tijdens je genealogische of historische onderzoek? En wil je dat verhaal delen? Stuur het in! Niet te lang (rond de 250 à 350woorden), illustratie erbij en we plaatsen het op ons weblog. Wie durft? :-)

Vind je dit interessant? Lees dan ook: 
- Kamp Vught
- Leven naast het kamp

woensdag 5 februari 2014

Met minstens 10 broers en zussen aan tafel

...groot gezin uit Nuland...
Het Noordbrabants Museum in Den Bosch verzamelt spullen die herinneren aan de tijd van grote gezinnen. De spullen en beeldmateriaal zijn bedoeld voor een tentoonstelling die in het najaar wordt gehouden.

Het museum kreeg onder meer een grote eettafel aangeboden waaraan 16 gezinsleden passen. Ook is er een wieg aangeboden die door een grote familie is gebruikt voor elke pasgeboren baby. Projectleider Ad van Pinxteren zoekt nog naar oude kleertjes die door veel kinderen zijn gedragen en zelfgemaakt speelgoed dat door vele kinderhandjes is gegaan. Voor alle duidelijkheid: het museum léént de spullen. 
...kinderen uit één gezin in Oploo...
Het Noordbrabants Museum wil in de tentoonstelling het beeld nuanceren dat grote gezinnen vroeger typisch Brabants of katholiek fenomeen waren. Overigens zoekt het museum spullen van gezinnen van één vader en één moeder. Jammer want we hebben toch nog een prachtverhaal in de aanbieding: over het 24ste kind in Mill. 
...in Gassel op een rijtje...
"We hadden een lange houten tafel en daaraan zaten we. Op banken natuurlijk want zoveel stoelen waren er niet. 's Ochtends werd er spek gebakken en daar sopten we onze boterham in. En 's avonds de aardappelen", vertelde het 24ste kind ons. Maar eerlijk is eerlijk; deze 24 kinderen kwamen uit een gezin van één vader en drie moeders (de eerste twee moeders overleden eerder). En behalve verhalen hebben we ook veel foto's van kinderrijke gezinnen, liefst op een rijtje, van groot naar klein.

Vind je dit interessant? Lees dan ook:

- Het verhaal van het 24ste kind
- Kinderzegen

maandag 3 februari 2014

Briljantste leerling kwam uit Lith

...De Jong tekende ook de Mariakapel in Grave...
Wie van Heesch naar Grave rijdt, is het vast ooit opgevallen: het opmerkelijke woonhuis langs de weg van architect Jan de Jong. Over deze bijzondere man is in het Graafs Museum tot en met 2 maart een tentoonstelling te bezichtigen.

De Jong, geboren in Lith, staat bekend als de briljantste leerling van de benedictijner monnik-architect dom Hans van der Laan (1904-1991), wereldberoemd vanwege zijn architectuurtheorie rondom het ‘plastische getal’. De stad Grave heeft in De Jongs oeuvre een speciale plaats, omdat het een staalkaart omvat van zijn werk. In Grave bouwde De Jong zijn eerste woningbouw, in het Blauwe en het Rode Dorp. Later drukte hij zijn stempel op de binnenstad met zorgvuldige stadsvernieuwingsprojecten. Vooral dit latere werk toont hoe De Jong de architectonische harmonieleer van dom Hans Van der Laan met eigen inzichten verrijkte. Bekende ontwerpen van De Jong in Grave zijn de herenhuizen aan de Hoofschestraat, woningen aan de Gasthuisstraat en een huis met binnenplaats aan de Maasstraat. 

De tentoonstelling geeft in kort bestek inzicht in leven en loopbaan van De Jong. Alle Graafse projecten krijgen ruime aandacht, van meerdere zijn de originele bouwtekeningen te zien. Daarnaast wordt inzicht gegeven in de architectuurtheorie waaraan De Jong zijn hart verpandde. Zo is er lesmateriaal aanwezig waarmee het plastische getal inzichtelijk werd gemaakt. Speciale aandacht ook krijgt het woonhuis van De Jong, het Jan de Jong-huis in Schaijk, dat hij zelf als zijn meesterproeve beschouwde.

Graafs Museum (St. Elizabethstraat 10A te Grave) is open van woensdag tot en met zondag van 14 tot 17 uur. Meer info via www.graafsmuseum.nl

Vind je dit interessant? Lees dan ook: